Nadmierne łuszczenie się skóry może świadczyć o obecności grzybów. Grzybica stóp to niezwykle powszechny problem, który może dotknąć każdego – bez względu na wiek, dietę, czy rodzaj wykonywanej pracy. W jaki sposób należy walczyć z zakażeniami grzybiczymi?

Czym jest grzybica stóp?

To choroba wywoływana przez grzyby, które zasiedlają martwe, zrogowaciałe części naskórka oraz skórę właściwą. Obecność grzybów powoduje rozwój rozmaitych zmian skórnych, którym towarzyszy spory dyskomfort i szereg niekorzystnych objawów. Grzyby atakujące skórę stóp są zwykle dermatofitami (T. rubrum, T. mentagrophytes, E. Floccosum var. Interdigitale), znacznie rzadziej grzybica jest wywoływana przez pleśń (E. Floccosum, Scytadium hyalinum). Grzybica stóp niezwykle często występuje z innymi zakażeniami grzybiczymi – w większości przypadków jest to grzybica paznokci.

Przyczyny występowania grzybicy

Główną przyczyną jest bezpośredni kontakt z grzybowymi zarodnikami, które mogą występować na różnych powierzchniach. Zwykle są to miejsca o dużej wilgotności i temperaturze – te dwa czynniki są szczególnie istotne dla prawidłowego rozwoju grzybów. Stąd najprostszym sposobem na zachorowanie na grzybicę jest chodzenie boso w pomieszczeniach sanitarnych i toaletach do użytku publicznego np. baseny, sauny, toalety hotelowe, szatnie w siłowniach i klubach sportowych.

Nadmierna wilgotność i temperatura stóp mogą pojawić się w wyniku użycia kiepskiej jakości butów. Gumowe obuwie jest praktycznie nieprzepuszczalne dla powietrza, co powoduje brak możliwości „swobodnego oddychania skóry stopy”. W połączeniu ze skarpetami wykonanymi ze sztucznego materiału często powodującego dodatkowy dyskomfort (np. otarcia, uczucie swędzenia), stopa znajduje się w środowisku sprzyjającym zachorowaniu na grzybicę. Nie można też pominąć faktu, że grzybica stanowi efekt niedostatecznej lub niedbałej higieny stóp.

Ponadto pamiętać, że choroba grzybicza stóp może się pojawić z powodu:

•     cukrzycy,
•     podeszłego wieku,
•     osłabionej odporności,
•     nadmiernej potliwości stóp.

Jakie są objawy grzybicy stóp?

Choroba w zależności od odmiany powoduje inne objawy, a grzyby atakują zupełnie inne części stopy. W przypadku grzybicy stóp międzypalcowej infekcja skutkuje występowaniem złuszczeń, maceracją naskórka i licznymi pęknięciami. Pod naskórkiem można zauważyć ogniska rumieniowe. Zmiany skórne mają odcienie bieli i szarości, powierzchnia ciała jest przesadnie wilgotna, a choremu towarzyszy uciążliwy świąd. Zazwyczaj atakuje płytkę paznokciową, co powoduje uszkodzenie jej struktury. Jest to najczęstsza postaci grzybicy stóp.

Drugim rodzajem jest grzybica złuszczająca, zwana też mokasynową. Zmiany skórne mają postać drobnopłatowego łuszczenia podeszwy, a z czasem mogą też obejmować boki i grzbiet stóp. Uczucie świądu występuje jedynie w części przypadków. Wrzodziejąca grzybica stóp jest z kolei następstwem pojawienia się pęcherzyków, które prowadzą do rozwoju dysfunkcji nadżerkowych. To z kolei może powodować poważne stany zapalne naczyń limfatycznych, zwłaszcza gdy grzybicy towarzyszy wtórna infekcja bakteryjna. Ostatni, czyli grzybica potnicowa, jest związany z rozwojem pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym, które z czasem pękają i ulegają złuszczeniu.

Profilaktyka grzybicy stóp – jak sobie z tym radzić?

Kluczową kwestią jest zachowanie zdrowych i czystych stóp, a także przestrzeganie codziennej higieny i pielęgnacji. Oprócz odpowiedniego obuwia i skarpet należy poświęcić trochę czasu na gruntowne oczyszczanie skóry stopy. Do tego warto zastosować wodę z szarym mydłem i rozmaite środki dezynfekujące o właściwościach biobójczych. Wietrzenie, suszenie i bezpieczna kosmetyka (np. ścieranie starego naskórka pumeksem, usuwanie skórek przypłytkowych, obcinanie paznokci, masaż stóp balsamem nawilżającym) pomogą utrzymać optymalny stan stóp. Ponadto dobrze jest zrezygnować ze współdzielenia niektórych przedmiotów np. ręczników, cążków, narzędzi do pielęgnacji i pedicure. W przestrzeni publicznej zawsze należy chodzić w butach, a po bezpośrednim kontakcie z podłożem trzeba bezwzględnie zdezynfekować stopy przed wyjściem z obiektu.

Grzybica stóp a leczenie – jak to powinno wyglądać?

W pierwszej kolejności warto zdecydować się na leczenie miejscowe. W tym celu można zastosować specjalne maści, które zawierają w składzie pochodne imidazolowe. Ich regularne użycie skutecznie pomaga w pozbyciu się infekcji grzybiczej już po około 3 tygodniach. Ponadto warto sięgnąć dezodoranty do stóp (w sprayu lub w sztyfcie), które pomogą w przeciwdziałaniu nadmiernej potliwości, wysychaniu i przesadnej wilgotności. W leczeniu miejscowym nie można zapominać o zastosowaniu olejków eterycznych – w grzybicy najlepiej sprawdzą się aloes, drzewo herbaciane, rozmaryn lekarski i żyworódka. Olejki mogą służyć do smarowania stóp lub stanowić składnik rozmaitych naparów, które są stosowane do moczenia i okładów.

Grzybica stóp i paznokci może być naprawdę uciążliwa. Uporczywe zakażenie należy poddać radykalnym rozwiązaniom. Wówczas dobrze jest zastosować doustne leki przeciwgrzybicze, które zawierają skutecznie działające substancje czynne. Obecnie najczęściej używanymi lekami przeciwko grzybicy są preparaty z grupy azoli bądź środki wykorzystujące właściwości gryzeofulwiny lub terbinafiny.

 

Bibliografia:

1.   Glenc-Ambroży M. „The role of essential oils in the treatment of fungal skin and its appendages.” Postępy Fitoterapii (2020).
2.   Kreijkamp‐Kaspers, Sanne, et al. „Oral antifungal medication for toenail onychomycosis.” Cochrane Database of Systematic Reviews (2017).
3.   Nockowski P. „Charakterystyka najczęstszych dermatoz skóry stóp.” Kosmetologia estetyczna 5.3 (2016): 223-229.
4.   Maleszka R., et al. „Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych-rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego.” Dermatology Review/Przeglad Dermatologiczny 102.3 (2015).
5. Franczuk A., Szepietowski J. „Grzybica stóp” Medycyna rodzinna 3-4 (2001): 173-176.