Grzybica paznokci stanowi niemal połowę wszystkich zmian chorobowych w obrębie aparatu paznokciowego i dotyka 2-8 % populacji. Zmiany na paznokciach głównie stóp dla wielu osób nie sprawiają problemu estetycznego ze względu na możliwość ukrywania ich w butach. W związku z tym zwiększone zainteresowanie preparatami przeznaczonymi do leczenia onychomikozy obserwuje się latem, gdy wysoka temperatura zachęca do zakładania lżejszego obuwia.
Onychomikoza należy do grzybic powierzchniowych o charakterze przewlekłym i nawrotowym. Schorzenie wywoływane jest głównie przez dermatofity, rzadziej drożdżaki czy grzyby pleśniowe, które atakują jedną lub kilka płytek paznokciowych jednocześnie. Do najczęstszych objawów infekcji grzybiczych paznokci zaliczyć można zgrubienie i zmianę kształtu powierzchni paznokcia, zmianę barwy na żółto-brązową, mleczno-żółtą lub zielono-brązową, zwiększoną kruchość, łamliwość i pękanie płytki paznokciowej. Grzybicy paznokci towarzyszyć może stan zapalny wałów paznokciowych.
Leczenie grzybicy paznokci
Proces leczenia infekcji grzybiczych paznokci jest niezwykle ważny nie tylko ze względu estetycznego, ale głównie zdrowotnego. Nieleczony stan może prowadzić do bólu pod naciskiem obuwia, utrudnionego poruszania się, a w konsekwencji do całkowitego zniszczenia płytki paznokcia. Terapia onychomikozy jest trudna, długotrwała i nie zawsze skuteczna. W zależności od stopnia zaawansowania choroby zastosowanie ma leczenie miejscowe, ogólnoustrojowe, skojarzone bądź chirurgiczne.
Preparaty miejscowe bez recepty
Według Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, w przypadku gdy zmiany grzybicze dotyczą nie więcej niż 3 paznokci i nie przekraczają połowy ich powierzchni, można zastosować wyłącznie leczenie miejscowe. Skuteczna terapia miejscowa wymaga przenikania leku do płytki i łożyska paznokcia. Najskuteczniejsze substancje czynne do stosowania miejscowego to cyklopiroks (w postaci 8% lakieru Pirolam Lakier), który obok działania przeciwgrzybiczego posiada właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne oraz amorolfina (w stężeniu 50 mg/ml w lakierze Amorolak, Undofen Amorolfina).
Leki w postaci lakieru aplikuje się na zmienione chorobowo paznokcie 1-2 razy w tygodniu przez okres 6-12 miesięcy. Mimo dobrych wyników badań dotyczących penetracji i kumulowania się leku w płytce, skuteczność monoterapii wynosi 32-76 %. Brak systematyczności stosowania leku jest główną przyczyną niepowodzenia terapii.
Używanie leków miejscowych musi być powiązane ze wdrożeniem odpowiednich nawyków higienicznych. Należy poinformować pacjenta o konieczności usunięcia możliwie największej zmienionej chorobowo części paznokcia przed aplikacją lakieru przy pomocy zdezynfekowanych nożyczek i jednorazowych pilników. Przez cały okres kuracji raz w tygodniu należy zmywać starą warstwę lakieru leczniczego oraz unikać malowania paznokci lakierami kosmetycznymi.
Terapia ogólnoustrojowa
Jeżeli zmiany rozprzestrzeniają się na większą ilość paznokci, lub obejmują także macierz paznokcia, należy skierować pacjenta do lekarza, gdyż konieczne może okazać się zastosowanie terapii ogólnej, w której lekami z wyboru są itrakonazol i terbinafina. Flukonazol ze względu na wyraźnie gorsze wyniki leczenia jest obecnie rzadziej stosowany. Mechanizm działania tych leków opiera się na hamowaniu enzymu, który jest odpowiedzialny za biosyntezę ergosterolu, biorącego udział w budowie błony komórkowej grzyba.
Odsetek wyleczeń w przypadku stosowania leczenia ogólnego sięga 70 %, jednak terapia jest długotrwała i wiąże się z możliwością wystąpienia działań niepożądanych, a w niektórych przypadkach nie jest możliwe jej włączenie ze względu na interakcje lekowe.
Piśmiennictwo:
- Gradowicz, B., Grzybica paznokci. Czynniki ryzyka, profilaktyka, metody leczenia i pielęgnacji. 5 / 2019 / vol. 8 Kosmetologia Estetyczna
- Erkiert-Polguj, A., Algiert, B., Rotsztejn, H., Nowe możliwości leczenia grzybicy paznokci za pomocą światła. Przegl. Dermatol. 2016, 103, 246–253; DOI: 10.5114/dr.2016.60632
- Baran, W., Batycka, A., Baran, E., Postępy w rozpoznawaniu i leczeniu grzybicy paznokci. Post. Dermatol. Alergol. 2006; XXIII, 3: 105–11
- Tuszyński, P.K. Leki pierwszego wyboru. Jak rozpoznać i leczyć najczęstsze schorzenia i dolegliwości. Wydawnictwo Farmaceutyczne, 2020
