Infekcje grzybicze wymagają od pacjentów stosowania środków farmakologicznych, które pomogą w skutecznym zwalczaniu uciążliwych patogenów. Przykładem takiego środka jest nystatyna – lek dostępny wyłącznie na receptę.
Czym jest nystatyna? Właściwości i zastosowanie
To środek leczniczy zaliczany do grona antybiotyków polienowych, który jest dostępny na rynku w postaci tabletek dojelitowych lub dopochwowych i w formie granulatu pozwalającego przyrządzić zawiesinę doustną bądź do użycia w jamie ustnej.
Nystatyna ma właściwości przeciwgrzybicze, a pozyskuje się ją z bakterii beztlenowych nazywanych promieniowcami (Streptomyces nursei). Działanie nystatyny ma charakter grzybobójczy, co wynika z wiązania się leku z ergosterolem będącym komponentem błony komórkowej grzybów. Wskutek upośledzenia możliwości ochronnych i szczelności błony dochodzi do utraty materiału komórkowego. Rezultatem tego procesu jest upośledzenie metabolizmu grzyba, a to skutkuje martwicą jego komórek. Ponadto nystatyna wykazuje właściwości bakteriostatyczne i dzięki temu zapobiega rozwojowi infekcji grzybiczej.
Głównym zastosowaniem nystatyny jest przeciwdziałanie grzybicy przewodu pokarmowego, przełyku i jamy ustnej (np. dziąsła, język). Antybiotyk jest całkowicie odporny na działanie enzymów trawiennych i nie ulega rozpuszczeniu w wodzie – nystatyna zostaje wydalona wraz z kałem w niezmienionej formie. Oprócz tego leki z nystatyną są rekomendowane w przypadku zakażeń grzybiczych okolic intymnych u kobiet (pochwa i srom) oraz jako element profilaktyki występowania grzybicy wskutek długotrwałej i intensywnej farmakoterapii (antybiotyki, kortykosteroidy).
Jakie grzyby można zwalczyć nystatyną?
Leczenie przy pomocy nystatyny jest rekomendowane w przypadku takich grzybów jak:
- Aspergillus fumigatus
- Blastomyces dermatitidis
- Candida spp.
- Coccidioides immitis
- Cryptococcus neformans
- Histoplasma capsulatum
- Rhodotula sp.
Czy nystatyna jest bezpieczna w użyciu?
Mechanizm działania nystatyny, który opiera się na łączeniu z ergosterolem, stanowi jeden z głównych wyznaczników bezpieczeństwa jej użycia. Ergosterol występuje wyłącznie w błonach komórek grzybów, co wyklucza możliwość przyłączenia się leku do innych komórek w organizmie. Równie wartościową właściwością jest fakt, że nystatyna nie ulega kumulacji w komórkach – zostaje całkowicie wydalona z ustroju, co zapobiega jej toksycznemu gromadzeniu. Zdaniem specjalistów leki z nystatyną stanowi jedyny bezpieczny lek antygrzybiczy do bezpiecznego użycia w pierwszym trymestrze ciąży (grzybica sromu i/lub pochwy).
W większości przypadków nystatyna jest dobrze tolerowana przez organizm i nawet stosowana długofalowo nie wywołuje skutków ubocznych. Jednak jak w przypadku każdego leku istnieje możliwość występowania działań niepożądanych np. w przypadku uczulenia lub nieprawidłowego stosowania. Zazwyczaj mowa tu o takich niedogodnościach jak nudności, wymioty, biegunka, wysypka, świąd i inne reakcje uczuleniowe.
Przykładowe preparaty z nystatyną
- Nyscandin
- Nystapol
- Nystatin TZF
- Nystatyna Teva
- Nystatyna VP
Ponadto nystatyna może występować jako preparat złożony (Macrmiror Complex), który dodatkowo zawiera składnik o właściwościach antybakteryjnych i antygrzybiczych tzw. nifuratel.
Bibliografia:
- Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm A. „Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz.” Terapia i Leki 2010, 66: 539-543.
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=3234
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/39801,Nystatyna-Teva-tabletki-dojelitowe
